နႏြီးထထြီး ၾကိဳဆိုပါယင့္...
”.....ဝါၾကိတ္သံကို၊ ငိုသံထင္မွတ္၊ မိုးတိမ္ယံကို၊ မပ်ံတက္ေက၊ ထြီးနတ္ေကသွ်င္မ၊ ပုလဲထံေက၊ ဝဲပ်ံက်ေက၊ သားလွရြီက်ဴ၊ သဇင္ၿဖဴေက၊ ၾကင္သူမငို၊ ၿမပုခြက္မွာ၊ သာၿခင္း ဆိုေက၊ သားသွ်င္အိပ္ေၾကာင္း၊ တစ္ေပ်ာင္းေပ်ာင္းေက၊ ခ်ိဳေညာင္းသာၾကည္၊ ၿမဧယင္မွာ၊ အမင္သိပ္ေက၊ အိပ္ပါေလ။ ”

အနီးအကမ္း၊ အဝီးအလွမ္း၊ အၿမည္းအစမ္း(၁)

Tuesday, February 2, 2010






ရခိုင္ကဗ်ာ စစ္တမ္း

အနီးအကမ္း၊ အဝီးအလွမ္း၊ အၿမည္းအစမ္း(၁)

နိဒါန္း

“ကဗ်ာေက်ာက္ေတာင္နံရံၾကီးက

အကြ်န္႔အထက္မာ ထီးထီးမားမား စီးမိုးထား

အကြ်န္ကား သူ႔ေအာက္နား

မုန္လာရြက္လိုက္ေကာင္ခူး

ေၾကာက္ဒူးတုန္ဖို႔ ေကာင္းေရအၿဖစ္”

John Keats (1795-1821)

ရိုးမေတာင္ၾကီးကိုအကြ်န္ေမာ္ၾကည့္လုိက္ေတ။တိမ္နာင့္ေတာင္ခိုးအံု႔ဆိုင္းမွဳိင္းရီ။ဝီဝီဝါးဝါးေတာင္ထိပ္မဟီ၊အကြ်န္ကေတာင္ၿခီမာမွိဳဟင္းခူးနီရ။အပါးကေတာင္ပူစာေခ်တစ္လံုးထက္တက္ပ်ာလွမ္းၾကည့္ေရ။ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္တိတထြီးတသီးနာင့္။ၿမင္ကြင္းကမွုန္မွုန္ရီရီ။ ေတာင္ပူစာေခ်ထက္က ဆင္းပ်ာၾကည့္ခါမွ ေတာင္ပူစာက ေတာင္ပူစာမဟုတ္။ အုတ္ပံုကို ေညာင္ပင္ၾကီးမ်ိဳထားလို႔ ႏွစ္ခ်ီပ်ာ ေတာင္ပူစာေခ်ပိုင္ၿဖစ္နီစြာ။

အကြ်န္႔ရင္မွာ စူးစူးယွယွခံစားလိုက္ရေရ။

အင္း……..ထပ္တူဗ်ာေယ။

ရခိုင္ကဗ်ာေတာင္ၾကီးကို လွမ္းေမွ်ာ္ၾကည့္ေက ရင္ေမာေရ။ ရခိုင္စာပီသမိုင္း မဟိသီး။ ရခိုင္ကဗ်ာသမိုင္း ဝီလာဝီး။ အကြ်န္႔ရို႔ကရခုိင္ကဗ်ာစစ္တမ္းတေစာင္ရီးခ်င္စြာ။ပစ္မွတ္မဟိဘဲပစ္ရဖို႔ပံုမ်ိဳး။ပစ္မွတ္မဟိလားဟိေရ။ထင္းထင္းၿပက္ၿပက္မၿမင္ရ။ေယဇုနာင့္ပစ္ဖို႔လက္ကမဝ့ံမရဲ။ပစ္ခ်ိန္တန္လို႔မပစ္လိုက္ရ။အခါေႏွာင္းမွထြက္လာေရေအစစ္တမ္းကို“ရခိုင္ကဗ်ာစစ္တမ္း“အစား”ရခိုင္ကဗ်ာစစ္တမ္း(အနီးအကမ္း၊အဝီးအလွမ္း၊အၿမည္းအစမ္း)”လို႔ရာ….ေခၚလိုက္ရေရ။ နားလည္ပီးပါ။

၁။ ဂႏၱဝင္စာပီ

၁း၁ အေၿပာက အယင္၊ အရီးကေနာက္

”အသံ”ေရဘာသာစကားဧ့အၿခီခံၿဖစ္ပါေရ။ယင္းအသံတိကိုသေကၤတၿပဳလို႔ေၿပာကတ္ဆိုကတ္ဆက္သြယ္ကတ္ေတ။ေယဇုနာင့္ဘာသာစကားကိုအသံသေကၤတစနစ္(System of Vocal Symbols)လို႔ ဆိုကတ္ေတ။အသံသေကၤတမာအဓိပၸါယ္ဟိေရ။ယင္းအဓိပၸါယ္ကို လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတခုေရ ႏွစ္ပရိေစၦဒ အၾကာၾကီး ညွိႏွုိင္းတည္ေဆာက္ယူခရေရ။လိုအပ္ခ်က္အရစကားသံကိုအၿခီခံပ်ာအကၡရာကိုမွာေဖြကတ္ေတ။အရီးဘာသာစကား(Written Language)ကိုထြင္လာကတ္ေတ။အၿပန္အလွန္နားလည္ၿခင္း၊အဓိပၸါယ္ဟိၿခင္း၊ အဓိပၸါယ္သိၿခင္းေရအေၿပာ၊အရီးဘာသာဧ့အဓိကလိုအပ္ခ်က္ၿဖစ္ေတအတြက္အသံုးၿပဳၿဖစ္စိုဥ္(Process)တေလွ်ာက္လံုးယင္းဘာသာစကားေရဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ဆန္းသစ္နီေရ။ေယဒါေလ့ေလာကဓမၼနိယာမကိုေက်ာ္လို႔မရ။အခ်ိန္ကာလ၊နီရာဌါနကိုလိုက္ၿပီးေက(၁)အသံေၿပာင္းမူ(၂)အသံထြက္ေၿပာင္းမူ(၃)အဓိပၸါယ္ေၿပာင္းမူ(၄)သဒၵါေၿပာင္းမူဟိေရ။အေၿပာဘာသာစကားေရအရီးဘာသာစကားထက္ပိုေစာေရ။အေၿပာဘာသာစကားကမူလ၊အရီးဘာသာစကားကတစ္ဆင့္ခံၿဖစ္ေတ။ခြင့္လြတ္ပါ။ေအပိုင္”ရကၡေယမွမဏိၰဳင္ေလ”လို႔ၿပည္တည္နီစြာကအကြ်န္႔ရို႔စာပီသမားတိရင္မွာခုလုခုလုတင္နီေရ(၁)ေဒသအလိုက္စကားသံကြဲမူ(၂)စကားသံကြဲမူကိုအၿခီခံပ်ာၿဖစ္နီေရသတ္ပံုၿပႆနာ(၃)အလိုက္သင့္အၿမင္မွားမူတိနာင့္စြန္႔လႊတ္ရဖို႔စြာကိုႏွေၿမာတသၿဖစ္ပ်ာ မွိ်ဳးလိုက္နီေရ အသီေကာင္ထက္က ဇကန္းပိုင္ ၾကံဳရေရအၿဖစ္မ်ိဳးခံစားရစြာကို အယိုင္းသင့္ေရခါ ေဆြးေႏြးႏိုင္ေအာင္လို႔ေၿပာနီရစြာ ၿဖစ္ပါေရ။

၁း၂ ရခိုင္ဘာသာစကား၊ ရခိုင္စာပီ

ၿမန္မာစကား၊ ၿမန္မာစာပီ

ရခိုင္မာAD(၄)ရာစုေဝသာလီေက်ာက္လွီကာ(AD ၃၃၀-၉၅၇)ကပင္စာအရီးအသားဟိနီခပါပ်ာ။(U San Tha Aung: Arakanese Script: Its Origin and Evolution)။ေလးၿမိဳ႔ေခတ္(AD ၉၅၇-၁၄၃၀)မာ ရကၡဝဏၰအကၡရာနာင့္စာရီးကတ္ခေရ။ေအနိရခိုင္စကားအတိုင္းေၿပာကတ္ေတလို႔ဆိုပါေရ။ေလးၿမိဳ႔ေခတ္ေက်ာက္စာနာင့္ပုဂံေခတ္ေက်ာက္စာရို႔ကို ႏွိုင္းၾကည့္ပ်ာသုေတသီမစၥတာေတလာက ေအပိုင္ဆိုပါေရ။”ရခိုင္ဘာသာေရ ၿမန္မာဘာသာနာင့္အသံထြက္အမ်ားၾကီးၿခားနားမူဟိေၾကာင္းရခိုင္စကားကပိုမိုရွိက်ၿပီးေကစကားသံနာင့္စာလံုးေပါင္းရို႔ပိုမိုဆီေလ်ာ္မူဟိေၾကာင္း၊လြန္ခေရႏွစ္ေပါင္းတစ္ေထာင္ခန္႔ကဘာသာစကားကိုအကၡရာတင္ရီးသားၿခင္းမၿပဳခင္ကရခိုင္စကားသံေရၿမန္မာ(ဗမာ)စကားသံနာင့္ဆင္တူလိမ့္ေမလို႔ထင္ၿမင္ရေၾကာင္း(L.F. Taylar: The Dialect of Burmese)စာတမ္းမွာဆိုပါေရ။ဆရာၾကီး(ဦး)ေမာင္စံေဖာ္ကေလ့ေသာ့ယင္းအဆိုကိုေထာက္ခံပ်ာ ”အကြ်န္ရို႔ပါးမာေၿမာက္ဦးေခတ္နာင္ရိုးမအရွိဖက္ကအင္းဝေခတ္၊ေတာင္ငူေခတ္ရို႔ေရေခတ္ၿပိဳင္တိ ၿဖစ္ကတ္ပါေရ။ ယင္းအခ်ိန္မွာေပၚေပါက္ခေရရခိုင္စာဆို၊ဗမာစာဆိုတိနာင့္ရွင္ဘုရင္အခ်င္းခ်င္းပါးကေတၱသဝဏ္လႊာရို႔ကိုၾကည့္ေကဂႏၱဝင္ၿမန္မာစာေရရခိုင္၊ဗမာႏွစ္တိုင္စလံုးအသံုးၿပဳေရစာၿဖစ္ေၾကာင္းတြိရပါေရ။စာလံုးေပါင္းက်ခါအဓိပၸါယ္တူစကားလံုးရို႔ကိုအသံထြက္မူတူဒါေလ့အတူစာလံုးေပါင္းကတ္ပါေရ။အသံထြက္မတူဆိုစြာကဗ်ည္းစကားသံနာင့္သရစကားသံရို႔ကိုထုတ္လုပ္ပံုမတူလို႔ၿဖစ္ပါေရ”လို႔တူစြာမတူစြာကိုစိစစ္ၿပပါေရ။(ေမာင္စံေဖာ္ရခိုင္စကားသံနာင့္စာလံုးေပါင္း)ေဒၿပႆနာတိေရလြန္ခေရႏွစ္ေပါင္း(၅၀)ေလာက္ကပင္ၿဖစ္နီေရၿပႆနာပါ။မူလအစကိုဆြဲထုတ္ေကလြန္ခေရႏွစ္ေပါင္း(၁၉၀၂၀၀)ေလာက္စတင္ၿဖစ္လာေရၿပႆနာလို႔အတတ္ေၿပာႏိူင္ပါေရ။၁၉၅၅၅၆ခုႏွစ္မာဘာသာေဗဒပညာရွင္ဦးတင္လွက”ရခုိင္လူမ်ိဳးတို႔၌မြန္လူမ်ိဳး၊ရွမ္းလူမ်ိဳးတို႔ကဲ့သို႔စာေပအေရးအသားသီးၿခားမရွိေတာ့ေပ။ၿမန္မာအကၡရာမ်ားကိုအသံုးၿပဳ၍ၿမန္မာစာအေရးအသားအတိုင္းပင္ေရးသားေနၾကသည္။ဖတ္ေသာအခါေၿပာေသာအခါတြင္သာရခိုင္အသံၿဖင့္ဖတ္ၾက၊ေၿပာၾကၿခင္းၿဖစ္သည္”လို႔ေၿပာလွာပါေရ။(ဦးတင္လွ၊ရခုိင္သံေဆာင္းပါး၊ရခိုင္တန္ေဆာင္မဂၢဇင္း၊ ၁၉၅၅-၁၉၅၆)။

ဇာပင္ေၿပာေၿပာယင္းေထာက္ၿပခ်က္ကပင္အကြ်န္ရို႔ကိုတပ္လွန္႔ႏိွုးလုိက္စြာၿဖစ္ၿပီးေကေၿပာင္းလဲမွုၿဖစ္စိုဥ္ကိုအၿမင္သစ္နာင့္ၿပန္ပ်ာခ်ိဳဥ္းကပ္အေၿဖထုတ္ဖို႔၊မွန္ကန္ေရအမ်ိဳးသားေရလုပ္နည္းလုပ္ဟန္နာင့္လမ္းသစ္ကိုေလွ်ာက္ကတ္ဖို႔လိုအပ္နီပ်ာဆိုစြာမီးေမာင္းထိုးၿပလိုက္စြာလို႔ခံယူပါေရ။ဦးတင္လွမတိုင္ခင္(၁၈၁၁)ခုႏွစ္ကပင္သုေတသီ(J.Leyden)ကယင္းၿပႆနာနာင့္ပတ္သက္ၿပီးေက ေအပိုင္ေၿပာပါေရ။

“The Rukheng race is admitted to be of the same racial stock as the Burmas or Birmans, and is understood to have greatly preceded that nation in civilization. The Burmas, indeed, derive their own origin from the Rukheng, whom they generally dominate Burma Kyi, or the great Barmas, and they consider the Rukheng as the most ancient and original dialect of the Burma Language.” (Leyden. J: On the language and Literature of the Indo-China Nations) ASIATIC RESEARCHERS, Vol. X, 1811)

ယွင္းနီပါေရ။ရခိုင္ဆိုကဇာ၊ၿမန္မာဆိုစြာကဇာ၊ဇာကရွီးက်ေရမူလရင္းၿမစ္ဘာသာစကားၿဖစ္ေတဆိုစြာသုေတသီေဂ်႔လီ(ယ္)ဒန္ (J.Leyden) ေရ ရခိုင္၊ ၿမန္မာေက်ာက္စာတိအရ (to judge by the spelling of the oldest stone inscriptions) ေၿပာစြာၿဖစ္ပါေရ။

သုေတသီ ေဂ်လီ(ယ္) ဒန္ေၿပာစြာ ဟုတ္မဟုတ္လက္လွမ္းမီေရ ရွီးေက်ာက္စာတိကို စိေကၾကည့္ပါေမ။

ရွိ/ဟိိ။ ။ ရခုိင္ “မဟိၾကဆိုဝ္၍”(ဘူးေတာင္းကြဲ ေက်ာက္စာ၊ ၁၄၅၂ ေအဒီ)၊

”ဥစၥာဟိလ်က္” (ဗုဒၶဂါယာ၊ မဟာေဗာဓိ ေက်ာက္စာ၊ ၁၂၉၅ ေအဒီ)၊

”ငါနာင့္တူသူလူတြင္မဟိ” (ေလာင္းၾကက္ေတာင္ေမာ္ေက်ာက္စာ၊ ၁၁၂၃ ေအဒီ)၊

ၿမန္မာ ”အခ်င္းခ်င္းအမ်က္တစိမဟိ” (သိဃၤသူ႔သမီးေက်ာက္စာ ၁၂၆၆ ေအဒီ)၊

”ၿမက္ႏုရိယ္ၾကည္ဟိရာ” (အေစာလတ္ေမာင္ႏွံေက်ာက္စာ ၁၂၇၀ ေအဒီ)

ယင္းကိုေထာက္ေကေလးၿမိဳ႔ေခတ္နာင့္္ပုဂံေခတ္ရို႔မာရခိုင္နာင့္ၿမန္မာေရ”ဟိ”ကိုအတူတူသံုးခကတ္ေတ။ရခိုင္ကဂုထိဆက္သံုးေရ။ၿမန္မာကအဂု ”ဟိ” အစား”ရွိ” အသံထြက္ယွိ)လို႔ေၿပာင္းသံုးစြာကိုတြိရပါေရ။

စာေရး/စာရီး ။ ။ရခုိင္တိဂုထိစာရီး(စာရြီး)လို႔ေၿပာဆုိနီကတ္ေတပိုင္ပုဂံေခတ္မာေလ့ စာရီးလို႔ပင္ေၿပာကတ္ပါေရ။ ”နိဒါန္းဇာေလတစ္ကႅမ္ရိဧ”(နိဒါန္းစာေလ့တစ္က်မ္းရီဧ့)(ေပၚေတာ္မူဘုရားေက်ာက္စာ၊ခုႏွစ္မသိ)၊စာရိယ္ေသာသုၾကြယ္”(စာရီးေသာသူၾကြယ္)(ငါမ္ ငက်ည္သင္ေက်ာက္စာ၊ၿမန္မာ ၅၁၃-ခု)

ပုဂံေခတ္ကေက်ာက္စာတိမာရခိုင္အသံထြက္နာင့္ရခိုင္စာလံုးေပါင္းတိမကန္မကန္တြိရပါေရ။ပုဂံမွာရခိုင္တိနီကတ္လီလာလို႔ထင္ရပါေရ။ေယေကေလ့စကားလံုးအသံုးအႏွုန္းတူရံုေလာက္နာင့္တူေရလို႔ေၿပာလို႔မရပါ။သဒၵါေဗဒဆိုင္ရာရူေဒါင့္စံုကစိစစ္သံုးသပ္ဆံုးၿဖတ္ရဖို႔ ဟိပါသီးေရ။ေအစစ္တမ္းနာ့္မဆိုင္လို႔ရပ္ကတ္ပါေမ။

ပုဂံေက်ာက္စာ ရခိုင္အသံထြက္

ကၠယ္ရွဳပ္ပုရွာကာ (ေအရႊီဘုရားကား) (ၿမေစတီေက်ာက္စာ၊ ၿမန္မာ-၄၇၄)

အဖူရစိယ္ (ဖူးရစီ) (ၿမေစတီေက်ာက္စာ၊ ၿမန္မာ-၄၇၄)

ပီယဧအ္ (ပီးဧ့) (ၿမေစတီေက်ာက္စာ၊ ၿမန္မာ-၄၇၄)

ၿသက္မိရအာ (ေအာက္မိရကား) (ၿမေစတီေက်ာက္စာ၊ ၿမန္မာ-၄၇၄)

သက္သိယ္ (သက္သီ) (စခီပုနာေက်ာက္စာ၊ ၅၃၀)

ၾကီမံု (ၾကီးမံု) (သူေဌးမုခ္ဂူဘုရား၊ ၅၅၉)

လွဴခေသာ (လွဴခေသာ) (ငါေပါင္သင္ေက်ာက္စာ၊ ၅၃၇)

စာတီ (စာတီ) (သူေဌးမုခ္ဂူဘုရား၊ ၅၅၉)

ဟုေတၱ (ဟုတ္ေတ) (ဇမၺဴရာဇိဘုရား၊ ၅၅၈)

ရိယ္ကန္ရိယ္တြင္တန္ထာ (ရီကန္ရီတြင္းတန္ထား) (သင္ၾကီးေညာင္ခုပ္၊ ၅၆၉)

ၾကိယ္ဆိမီတိုင္ (ၾကီးဆီမီးတိုင္) (ပုဂံၿပတိုက္ အမွတ္ ၈၂၊ ၅၇၃)

ပုဂံေခတ္ၿမန္မာအကၡရာနာင့္အေစာဆံုးတြိရေရ”ၿမေစတီေက်ာက္စာ(ခ)ရာဇာကုမာရေက်ာက္စာ(၄၇၄ခု)ထက္ေလးၿမိဳ႔ေခတ္မာတြိရမွ် ေက်ာက္စာတိအား”မင္းရင္းၿဖဴဆင္းတုဓမၼခံစာ”(၁၀၉-ခု)ကႏွစ္ေပါင္း(၃၆၅) ႏွစ္ေစာပါေရ။ ”နန္းက်ားမတ္တပ္ရပ္ေတာင္မူဘုရားပလႅင္စာ”(၄၅၁ခု)ႏွစ္ေပါင္း(၂၃)ႏွစ္ေစာပါေရ။”ဘူးကြဲေတာင္ဘုရားေက်ာက္စာ”(၄၅၂-ခု)က(၂၂)ႏွစ္ေစာပါေရ။ပံုဂံေခတ္(AD၁၀၄၄-၁၂၈၇)နာင့္ေလးၿမိဳ႔ေခတ္(AD9571430)ကေခတ္ၿပိဳင္ပါ။ေလးၿမိဳ႔ေခတ္္အသံထြက္နာင့္စာလံုးေပါင္းတိကိုစာရွည္လတ္ေမလို႔မတင္ၿပပါယာ။(ရွိေဟာင္းေက်ာက္စာနာင့္သမိုင္းပညာသွ်င္ဦးဦးသာထြန္းစီစိုဥ္ေရ”ေရွးေဟာင္းရခိုင္ေက်ာက္စာမ်ား”မာၾကည့္ႏိူင္ပါေရ)ေအပိုင္တင္ၿပနီရစြာကဘံုသံုးစာေရဇာသူ႔စာေလ။ဇာပိုင္ဘံုသံုးၿဖစ္လာေလဆိုစြာၿခီရာေကာက္ႏိူင္စီဖို႔ပါ။သုေတသီေဂ်လီ(ယ္)ဒန္ဧ့ေကာက္ခ်က္ဟုတ္မဟုတ္ဆန္းစစ္ၿပီးေကအကြ်န္ရို႔ဖာသာအကြ်န္ရို႔စိတ္သန္႔သန္႔နာင့္ႏွလံုးဒံုးဒံုးခ်ပ်ာရွိခရီးဆက္ဖို႔လိုပါေရ။ေအမာအေရးၾကီးေရအခ်က္တခ်က္ကအကြ်န္ရို႔ဘိုးဘီးဘီဘင္ပညာသွ်င္ရို႔ရီးခေရစာတိစြာအဂုေခတ္ေၿပာစကားနာင့္စာလံုးေပါင္းနာင့္ေၿပာင္းရြိတတ္ေတနိယာမအရစိေကစီးလီေယာင္ထင္ရေကေလ့အကြ်န္ရို႔ကိုပိုင္စာတိပင္ၿဖစ္ေတဆိုေရအခ်က္ကိုလက္ခံႏူိင္ကတ္ဖို႔ထင္ပါေရ။ယင္းအခ်ိန္ကဇာၿပႆနာလဲမဟိခပါ။ေေခတ္တိကေေၿပာင္းလဲလားခပါယာ။ႏွစ္ေပါင္း(၂၀၀)ေက်ာ္ၾကာေရကာလမာအကြ်န္ရို႔စကားသံတိေရမိမစစ္၊ဖမစစ္ၿဖစ္လာရပါေရ။ဘာသာစကားဧ့နိယာမအရေၿပာင္းလဲရြိေလ်ာလာေရသေဘထက္ပိုထူးေရလို႔ေၿပာႏိူင္ဖို႔ထင္ပါေရ။ဂ်ပန္ဘာသာေဗဒပညာသွ်င္”မီကိုကာအိုဆာဟီတို”က”အေခ်တိရာမိခင္ဘာသာစကားကိုမေၿပာေကဘာသာစကားဧ့ရွင္သန္ႏူိင္မူေရပ်က္သုဥ္းလားေရ”လို႔ဆိုပါေရ။မိခင္ဘာသာစကားရွာယူသိုမွီၿခင္း(Native Language Acquisition)အယူအဆကိုပါေမာကၡအိုဆာဟီတိုကတင္ၿပစြာ ၿဖစ္ပါေရ။သူ႔အဆိုအရ အေခ်တိေရမိခင္စကားကိုရွာယူသိုမွီးရေရ။ယင္းရွာယူသိုမွီးေရၿဖစ္စိုဥ္ရပ္လခစြာနာင့္မိခင္ဘာသာစကားဧ့ကူးဆက္မူမွာကြင္းဆက္(Chain of Transmission)ၿပတ္ေတာက္လားခယာ”လို႔ဆိုပါေရ။ဂ်ာမန္ဘာသာေဗဒ ပညာသွ်င္ ပါေမာကၡမိုက္ကယ္အီခေရာစ့္ကကမၻာမွာေၿပာနီကတ္ေတဘာသာစကားေပါင္း(၆၇၆၀)ဟိေရ။၂၁၀၀ၿပည့္ႏွစ္မာ(၃၀၀)ေလာက္ရာအသက္ရွင္က်န္ခဖို႔လို႔တြက္ၿပပါေရ။(ေမာင္စူးစမ္း၊ဘာသာစကား၊သက္ရွိဝန္းက်င္ဖြဲ႔စည္းပံုယိုင္လဲၿခင္း၊ႏြယ္နီမဂၢဇင္း၊ဧၿပီ)။အဂုဘဂၤလားေဒ့ရွ္မာနီေရရခိုင္တိေရေဒအၿဖစ္ဆိုးကိုၾကံဳနီကတ္ပါေရ။ယင္းရခိုင္ၿပီးေကေဒကရခုိင္လာပါဖို႔။ေယေကအကြ်န္ရို႔ဇာလုပ္ကတ္ဖို႔လဲ။တစ္နည္းရာဟိပါေရ။ဘံုစာကိုဖတ္ပ်ာအသီေကာင္ထက္ကဇကန္းပိုင္ေမွ်ာလိုက္မနီဘဲခိုင္အေၿပာအၿခီခံေရရခိုင္စာဆန္းသစ္လာေရးၾကဳိးစားလုပ္ေဆာင္ကတ္ရပါဖို႔။ရခိုင္စာပီဆန္းသစ္ဖြံ႔ၿဖိဳးစီခ်င္ေက အကြ်န္ရို႔အားထုတ္မူသစ္ (New Endeavour) တိလုပ္ႏိူင္ရပါဖို႔။ အားထုတ္မူသစ္တိကို အတိတ္၊ပစၥဳပၸဳန္၊အနာဂတ္ကာလသံုးပါးအတြက္ၿဖန္႔ၾကက္ေဆာင္ရြက္ရပါဖို႔။ေအမာမ်က္ေမွာက္စာပီသမားတိနာင့္မ်ိဳးဆက္သစ္စာပီသမားတိအေရးပါပါေရ။မူလမ်ိဳးမဟိပဲမ်ိဳးဆက္သစ္မဟိ။မူလမ်ိဳးဆိုစြာအတိတ္ကအရင္းအၿမစ္ကိုေၿပာစြာပါ။အတိတ္က”မ်ိဳး”ကိုဆက္ခံပ်ာ”ဆက္”ၿပီးေက”သစ္”လားရဖို႔စြာပါ။ယင္းခ်င့္ကို”ၾကားမၿပတ္ေတသမိုင္းစိုဥ္”(Historical Continuity)လို႔ေခၚပါဖို႔။အကြ်န္ရို႔စာပီေရသိကတ္ေတအတိုင္းၾကားၿပတ္ခေရ။ခါးၿပတ္ခေရ။ ေယဇုနာင့္က်ီးေထာက္က်ီးေထာက္(Limp)ၿဖစ္နီေရ။ၾကားၿပတ္အက္ထဲကိုအေထြေထြအၿပားၿပားအသံတိ၊စာလံုးေပါင္းတိ၊အသံုးအႏွုန္းတိ၊ယိုဥ္ေက်းမူတိစီးဝင္လာေရ။ပုတ္ၾကားေကႏြားခ်ီးဝင္ေရလို႔ေၿပာနီကတ္ေတမလား။ဘာသာေဗဒဧ့ေၿပာင္းလဲတတ္ေတနိယာမသေဘာကိုဓမၼဓိဌာန္က်က်ရွုၾကည့္ေလ့လာမွု(Objective Observation) အားနည္းေကတစ္စစမသိမသာေၿပာင္းလြဲၿဖစ္ထြန္းလာၿခင္း(Evolution)သေဘာကိုမငံုမိႏိုင္ပါ။ယင္းမငံုမိေကလြတ္လပ္မွု(Liberty)နာင့္ထိန္းခ်ဳပ္မွု(Restraint)သေဘာအရသမူဟၿဖစ္စီေရတိုးတက္ဆန္းသစ္မူParadoxicallyImprovementကိုဇာပိုင္လက္ခံႏိူင္ပါဖို႔လဲ။စကားဆစ္က်လို႔ေၿပာၾကည့္ပါေမ။အဂုအကြ်န္ရို႔စာပီသမားတိမာစာလံုးေပါင္းကြဲစြာကိုစာပီနယ္တစ္ခုလံုးက်ဳံးပ်ာအၿခင္းမ်ားၿပႆနာလုပ္နီကတ္စြာတိကိုစို႔ခပ္ဖို႔ေကာင္းေယာင္တြိနီရပါေရ။ယင္းခ်င့္စြာေအသေဘာတိကိုေေပါ့ေပါ့ဆဆမိေလ်ာ့ကတ္လို႔ၿဖစ္ပါေရ။”ရႊီ”ဆိုေရစာလံုးေပါင္းေရ”ရႊီ”ၿဖစ္လာဖို႔အတြက္ကာလႏွစ္ေပါင္း(၁၂၆)ႏွစ္ကိုအရြိရြိၿဖတ္သန္းလာခရပါေရ။သကၠရာဇ္(၆၅၇)ကရီးထိုးေရ”မင္းထီးေက်ာက္စာ” မာ ”ရွယ္ပန္ငုယ္ပန္” လို႔ရြီးထိုးခေရ။သကၠရာဇ္(၇၈၅)ကရီးထိုးခေရ ”ေက်ာက္ေတာ္ဘုရားေက်ာက္စာ” မာက်ခါ ”ရႊီလီွရႊီတက္”လို႔စာလံုးေပါင္းေၿပာင္းလာေရ။အဂုအကြ်န္ရို႔က ”ေရႊ” လို႔ေၿပာနီကတ္၊ေပါင္းနီကတ္ပ်ာ။မသိမသာ တရြိရြိေၿပာင္းလဲတတ္ေတသေဘာပါ။ေကာင္းစြာေလ့ဟိပါဖို႔။ဆိုးစြာေလ့ဟိပါဖို႔။ဇာပင္ေၿပာေၿပာတရြိရြိေၿပာင္းလဲၿခင္း(Evolution)ကိုဇြတ္ၿပဳၿခင္း(Violation)လုပ္ေကသဘာဝနိယာမတရား(Natural Law)

ကိုေခါင္းနာင့္ဝင္ေဆာင့္ပိုင္ဟိပါဖို႔။ၾကိဳက္ေတၿဖစ္စီ၊မၾကိဳက္ေတၿဖစ္စီယိုဥ္ေက်းမွဳဆိုစြာမာ တည္တံ့ခိုင္ၿမဲၿခင္းသေဘာနာင့္ေၿပာင္းလဲၿခင္းသေဘာတိဒြန္တြဲဟိနီေရ။ေေၿပာင္းလဲၿခင္းဆိုစြာမာတခါေဖာက္ၿပန္ေသြဖီၿခင္းနာင့္တိုးတက္ဆန္းသစ္ၿခင္းသေဘာဟိနီပါေရ။ယင္းသေဘာတိကို”ေယာနိေသာမနသီကာရ“နာင့္”“ဗဟို”တစ္ခုကဗဟိုမဟိခင္(ရခိုင္ထုတ္မဂၢဇိန္းတိက)ထိန္းခ်ဳပ္ပ်ာေကာင္းစြာတိကိုတည္ၿမဲေအာင္၊ဆန္းသစ္ေအာင္ၿပဳစုပ်ိဳးေထာင္လားရဖို႔လို႔သေဘာရပါေရ။ခ်ဳပ္လိုက္ေကရခိုင္အာ(Vocal Organ)ကထြက္ေတစကားသံကို ရခိုင္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းကလက္ခံထားေရအကၡရာနာင့္သေကၤတၿပဳရီးလိုက္ေတစာေရရခိုင္စာၿဖစ္ပါေရ။ရခိုင္စကားသံကိုပီသေအာင္သေကၤတမၿပဳႏိူင္ေရစာကိုရခိုင္စာလို႔မေခၚႏိူင္ပါ။“အသံစည္း”ကသူ/ငါခြဲပ်ာစည္းၿခားလိုက္စြာၿဖစ္ပါေရ။

(နတ္ၿမစ္-လွဳိင္းၿပာ)

စာကိုးစာရင္း

၁။ စႏၡမာလာလကၤာရ၊ အသွ်င္၊ ရခိုင္ရာဇဝင္သစ္က်မ္း

၂။ ဦးသာထြန္း၊ ဦး၊ ေရွးေဟာင္းရခိုင္ေက်ာက္စာ

၃။ ေရွးေဟာင္းၿမန္မာေက်ာက္စာမ်ား (တြဲ ၁၊ ၂၊ ၄)

၄။ စကၠိႏၡ၊ အသွ်င္၊ ရခိုင္သဘာဝေတးကဗ်ာမ်ား၊

၅။ ေက်ာ္မင္းထင္၊ ရခိုင္ဘာသာစကားႏွင့္ ပုဂံေခတ္ၿမန္မာစာဆက္ႏြယ္မွဳ (ကြန္ပ်ဴတာမူ)

၆။ ၿမန္မာကဗ်ာစာတမ္းမ်ား၊ စာေပဗိမာန္

ရ။ ၿမန္မာစာ ညြန္႔ေပါင္း (ပတြဲ)

၈။ စံေက်ာ္ထြန္း၊ ရခိုင္ကဗ်ာနန္႔ ရခိုင္အေတြးအေခၚ

၉။ စံေဖာ္၊ ေမာင္၊ ကဗ်ာစည္းဝါးႏွင့္အၿခားေဆာင္းပါးမ်ား၊ ရွုမဝမဂၢဇင္း

၁၀။ ခိုင္ေအာင္၊ ေမာင္၊ ေခတ္ၿပိဳင္ရခိုင္ကဗ်ာၿဖစ္ေပၚမူစာတမ္း (ကြန္ပ်ဴတာမူ)

၁၁။ ထြန္းၿမင့္၊ ဦး၊ ဘာသာေဗဒ

၁၂။ ထြန္းေရႊ၊ ဦး၊ ကဗ်ာစြယ္စံုက်မ္းၾကီး

၁၃။ ၿမဇင္၊ ကဗ်ာ နရီ ႏွင့္ နိမိတ္ပံု

၁၄။ သာႏို႔၊ ေမာင္၊ ရစ္သင္(မ္) အေၾကာင္း

၁၅။ တင့္ေဆြ၊ ဦး၊ ကဗ်ာဖြဲ႔နည္းနိသ်ည္း၊

၁၆။ LITERATURES, VOL. (1) TO (4),

INDIANA TEACHER’S EDITION.

၁၇။ THE JUNIOR CLASSICS (POETRY) VOL. TO,

P.F. COLIER & SON.


0 comments: